เสียงแปร๊ด... รถสองแถวแล่น ผ่านวัดพระธาตุลำปาง... วันนี้ครูอรุณี (ครูอ้อ) ตื่นเต้นเป็นพิเศษ เพราะเป็น "วันภาษาไทย" และภารกิจของครูอ้อในวันนี้คือ ปลุกไฟรัก "ภาษาเหนือ" ให้ลุกโชนในหัวใจเด็ก ๆ ม.๖ ของเธอ

รถสองแถวแล่นคลอง ๆ อากาศเช้าลำปางสดชื่น บรรยากาศเมืองเก่าคึกคัก ครูอ้อสูดลมหายใจลึก เตรียมความพร้อมก่อนลงสนามรบ (ฮ่า ๆ) เข้าห้องพักครู เตรียมสไลด์รูปวัดจันทร์วิมุตติวงศ์ บนดอยขี้มู ภาพปู่ม่านเดินจองกรม ภาพวิถีชีวิตชาวไทลื้อ... ไฮไลท์วันนี้!

เสียงระฆังดังแกว่ง เรียกเหล่าขุนพลน้อยเข้าแถว ครูอ้อยิ้มตาหยี เดินขึ้นแท่นอย่างครูใหญ่อีสาน (นิดนึง) เปิดตัวด้วยคำทักทาย "สบายดีเจ้า! ฮ่อเจ้า ใสใส๋..." เสียงเด็ก ๆ ตอบสนอง "สบายดีครับ/เจ้าครู" ครูอ้อปลื้มใจ แสดงว่ายังไม่ลืมภาษาบ้านเกิดกันนะเนี่ย

เริ่มเล่าเลยดีกว่า! ครูอ้อเล่าตำนาน "ผู้สร้างเมืองลำปาง" องค์คำข่า พ่อขุนรามคำแหง ยกบทกวีไทลื้อท่อนเด็ด ๆ "ป๋ายแม่น้ำวัง ยามค่ำงัวหงาย ส่องแสงจันทร์" เด็ก ๆ ฟังกันตาแป๋ว ครูอ้อแทรกคำถาม "ไผ๋รู้จักวัดจันทร์วิมุตติวงศ์ อี้อยู่ไส?" เสียงตอบกระหึ่ม "ดอยขี้มูครับ/เจ้า" ป๊าด! ตอบถูก!

ต่อเลย! ครูอ้อโชว์ภาพวัดบนดอย วิลาวรรณค่อย ๆ เล่าเรื่อง "ความงดงามและความเชื่อของวิถีไทลื้อ" เด็ก ๆ นั่งนิ่งเงียบ สนใจฟังจนลืมเล่นโทรศัพท์

ถึงคราวกิจกรรม! ครูอ้อแบ่งกลุ่ม ประกวดแต่งคำขวัญภาษาเหนือ "รักษาวัดวาอาราม รักษาภาษาบ้านเฮา" โอโห... กลุ่มนี้แต่งว่า "ก๋องแก๋งตี๋งต่อง จังหันน้ำไหล ภาษาเหนือไหลริน อย่าให๋มอดหาย" กลุ่มโน้นแต่งว่า "เสื้อม่อฮ่อม ซิ่นตีนจก ภาษาเหนือติดตัว สืบสานตราบชั่วลูกชั่วหลาน" สุดยอดเลยลูกศิษย์ครู!

หมดคาบ ครูอ้อเหนื่อยหน่อย ๆ แต่ใจฟูฟ่อง เด็ก ๆ ชอบภาษาเหนือกันแล้วนี่! มื้อเที่ยงเติมพลังมัสมั่นไก่ ชามโต ๆ ร้านป้าเอ๋ "รสชาติลำขนาด แม่ยกนิ้วให้เก้ารอบ!"

หลังเลิกเรียน ครูอ้อเดินกลับบ้าน ผ่านร้านขายของฝาก เห็นหมวกตอก ใบลาน เสื้อพิมพ์คำเมือง ครูอ้ออดใจไม่ได้ ซื้อฝากลูกชาย (แอบคิดถึงบ้านเกิดตัวเองเหมือนกัน)

ก่อนนอน ครูอ้อเอนหลังมองดาวเหนือส่องแสง ดาวดวงเล็ก ๆ แต่ส่องสว่างไกล เหมือนภาษาเหนือของเรานี่แหละ ถึงจะมีคนพูดน้อยลง แต่ก็ยังทอประกายความงดงาม ครูอ้อจะทำหน้าที่ปลุกไฟรักษานี้ต่อไป เพื่อให้ "ภาษาเหนือ" ยังคงร่ำลึกไปอีกหลายชั่วอายุคน... ฝันดีนะ ครูอ้อ พรุ่งนี้เจอกัน!