SDLC วงจรชีวิตการพัฒนาซอฟต์แวร์ที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืน

ลองจินตนาการถึงการสร้างตึกสูงระฟ้าที่ซับซ้อน หากไม่มีแผนผัง ไม่มีโครงสร้างที่แข็งแรง ตึกนั้นก็คงไม่ต่างจากกองอิฐที่ไร้ระเบียบ ซอฟต์แวร์ก็เช่นกัน หากปราศจาก "พิมพ์เขียว" ที่เป็นระบบ การพัฒนาก็อาจกลายเป็นความวุ่นวายที่นำไปสู่ความล้มเหลว SDLC หรือ Software Development Lifecycle คือ "พิมพ์เขียว" ที่ว่านั้นเอง 

SDLC คือ กระบวนการที่เป็นระบบและมีโครงสร้างในการสร้างสรรค์ซอฟต์แวร์ ตั้งแต่การจุดประกายความคิดไปจนถึงการใช้งานจริง ไม่ว่าจะเป็นแอปพลิเคชันบนมือถือ ระบบจัดการฐานข้อมูล หรือซอฟต์แวร์ระดับองค์กร SDLC จะนำทางให้ทีมพัฒนาสามารถสร้างสรรค์ผลงานที่มีคุณภาพ ตอบโจทย์ความต้องการ และส่งมอบซอฟต์แวร์ได้ตรงเวลา 

SDLC (Software Development Lifecycle) คืออะไร?

SDLC หรือ Software Development Lifecycle (วงจรการพัฒนาระบบซอฟต์แวร์) อธิบายได้ว่า SDLC คือ กระบวนการที่เป็นระบบและมีโครงสร้างในการพัฒนาซอฟต์แวร์ ตั้งแต่เริ่มต้นจนถึงสิ้นสุด โดยมีเป้าหมายเพื่อให้การพัฒนาซอฟต์แวร์เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ มีคุณภาพ และตอบสนองความต้องการของผู้ใช้

SDLC มีขั้นตอนการทำงานอย่างไรบ้าง?

กระบวนการพัฒนาระบบซอฟต์แวร์นั้น สามารถอธิบายขั้นตอนในการทำงานของ SDLC ได้ทั้งหมด 6 ขั้นตอน ซึ่งมีรายละเอียด ดังนี้

1. การวางแผน (Requirement Analysis) เป็นจุดเริ่มต้นของโครงการพัฒนาซอฟต์แวร์ โดยมีเป้าหมายเพื่อทำความเข้าใจความต้องการของผู้ใช้และกำหนดขอบเขตของโครงการ เพื่อให้ได้เอกสารข้อกำหนดที่ชัดเจนและแผนการดำเนินงานที่ครอบคลุม
2. การออกแบบระบบ (System Design) เป็นการแปลงความต้องการที่ได้จากขั้นตอนแรกให้เป็นแผนการออกแบบระบบ จึงได้ผลลัพธ์เป็นแผนการออกแบบระบบที่ละเอียดและชัดเจน
3. ดำเนินการพัฒนา (Implementation) เป็นการเขียนโค้ดและสร้างซอฟต์แวร์ตามแผนการออกแบบ ส่งผลให้ได้ซอฟต์แวร์ที่ทำงานได้ตามข้อกำหนด
4. การทดสอบ (Testing) เป็นการตรวจสอบคุณภาพและประสิทธิภาพของซอฟต์แวร์ ทำให้ได้ซอฟต์แวร์ที่ผ่านการทดสอบและมีคุณภาพตามมาตรฐาน 
5. ติดตั้งใช้จริง (Deployment) เป็นการนำซอฟต์แวร์ไปติดตั้งและใช้งานในสภาพแวดล้อมจริง จึงได้ผลลัพธ์ที่เป็นซอฟต์แวร์ที่พร้อมใช้งาน
6. การบำรุงรักษา (Maintenance) เป็นการดูแลและปรับปรุงซอฟต์แวร์หลังการใช้งาน เพื่อให้ซอฟต์แวร์ทำงานได้อย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพ

SDLC Model มีกี่แบบ?

SDLC Model หรือแบบจำลองวงจรการพัฒนาระบบซอฟต์แวร์ คือ กรอบการทำงานที่ใช้ในการพัฒนาซอฟต์แวร์ โดยแต่ละโมเดลมีลักษณะและขั้นตอนการทำงานที่แตกต่างกันไป เพื่อให้เหมาะสมกับประเภทของโครงการและข้อกำหนดต่าง ๆ แล้ว SDLC มีกี่ประเภท?

V-Shaped Model

SDLC รูปแบบ V-Shaped Model (โมเดลรูปตัว V) เป็นโมเดลที่เน้นการทดสอบในทุกขั้นตอนของการพัฒนา โดยแต่ละขั้นตอนของการพัฒนามีขั้นตอนการทดสอบที่สอดคล้องกัน มีลักษณะคล้ายตัว "V" โดยด้านซ้ายของตัว "V" แสดงถึงขั้นตอนการพัฒนา และด้านขวาแสดงถึงขั้นตอนการทดสอบ เหมาะสำหรับโครงการที่มีความต้องการชัดเจนและต้องการความน่าเชื่อถือสูง

SDLC รูปแบบ V-Shaped Model มีข้อดี คือ เพิ่มคุณภาพของซอฟต์แวร์ด้วยการทดสอบอย่างละเอียดในทุกขั้นตอน และลดความเสี่ยงในการเกิดข้อผิดพลาดในขั้นตอนสุดท้าย และมีข้อจำกัด คือ ขาดความยืดหยุ่นในการปรับเปลี่ยนความต้องการระหว่างการพัฒนา และไม่เหมาะสำหรับโครงการที่มีความต้องการเปลี่ยนแปลงบ่อย

Agile Model

SDLC รูปแบบ Agile Model (โมเดลเอจายล์) เป็นโมเดลที่เน้นความยืดหยุ่นและการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลง แบ่งการพัฒนาออกเป็นรอบสั้น ๆ (Sprints) และมีการส่งมอบซอฟต์แวร์อย่างต่อเนื่อง

เน้นการทำงานร่วมกันและการสื่อสารอย่างใกล้ชิดระหว่างทีมพัฒนาและผู้ใช้

SDLC รูปแบบ Agile Model มีข้อดี คือ สามารถปรับเปลี่ยนความต้องการได้ง่าย มีการส่งมอบซอฟต์แวร์อย่างรวดเร็ว และเพิ่มความพึงพอใจของผู้ใช้ และมีข้อจำกัด คือ ต้องการการสื่อสารและการทำงานร่วมกันอย่างมีประสิทธิภาพ และอาจควบคุมขอบเขตของโครงการได้ยาก

Waterfall Model

SDLC รูปแบบ Waterfall Model (โมเดลน้ำตก) เป็นโมเดลแบบลำดับขั้นตอน โดยแต่ละขั้นตอนจะเสร็จสิ้นก่อนที่จะเริ่มขั้นตอนถัดไป มีลักษณะคล้ายน้ำตกที่ไหลลงมาตามลำดับ เหมาะสำหรับโครงการที่มีความต้องการชัดเจนและไม่เปลี่ยนแปลงบ่อย

SDLC รูปแบบ Waterfall Model มีข้อดี คือ ง่ายต่อการจัดการและควบคุม เหมาะสำหรับโครงการขนาดใหญ่ที่มีความต้องการคงที่ แต่มีข้อจำกัด คือ ขาดความยืดหยุ่นในการปรับเปลี่ยนความต้องการ หากเกิดข้อผิดพลาดในขั้นตอนแรก จะส่งผลกระทบต่อขั้นตอนถัดไป

Spiral Model 

SDLC รูปแบบ Spiral Model (โมเดลสไปรัล) เป็นโมเดลที่ผสมผสานระหว่าง Waterfall และ Iterative Model เน้นการจัดการความเสี่ยง โดยมีการประเมินความเสี่ยงในแต่ละรอบของการพัฒนา เหมาะสำหรับโครงการที่มีความซับซ้อนและมีความเสี่ยงสูง

SDLC รูปแบบ Spiral Model มีข้อดี คือ สามารถจัดการความเสี่ยงได้อย่างมีประสิทธิภาพ และมีความยืดหยุ่นในการปรับเปลี่ยนความต้องการ แต่มีข้อจำกัด คือ มีความซับซ้อนในการจัดการ และต้องการผู้ที่มีความเชี่ยวชาญในการประเมินความเสี่ยง

Big Bang Model

SDLC รูปแบบ Big Bang Model (โมเดลบิ๊กแบง) เป็นโมเดลที่ไม่มีการวางแผนหรือขั้นตอนการทำงานที่ชัดเจน เริ่มต้นด้วยการเขียนโค้ดทันที และมีการปรับปรุงแก้ไขไปเรื่อย ๆ เหมาะสำหรับโครงการขนาดเล็กที่มีความต้องการไม่ซับซ้อน มีข้อดี คือ ง่ายต่อการเริ่มต้น เหมาะสำหรับโครงการขนาดเล็ก แต่มีจำกัด คือ ควบคุมคุณภาพของซอฟต์แวร์ได้ยาก และมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดความล้มเหลว

RAD Model

SDLC รูปแบบ Rad Model (Rapid Application Development Model) เน้นการพัฒนาอย่างรวดเร็ว โดยใช้เครื่องมือและเทคนิคในการสร้างต้นแบบ (Prototype) มีการทำงานร่วมกันอย่างใกล้ชิดระหว่างทีมพัฒนาและผู้ใช้ เหมาะสำหรับโครงการที่ต้องการส่งมอบซอฟต์แวร์อย่างรวดเร็ว มีข้อดี คือ รวดเร็วในการพัฒนา และผู้ใช้มีส่วนร่วมในการพัฒนาอย่างมาก แต่มีข้อจำกัด คือ จำเป็นต้องมีทีมพัฒนาที่มีความสามารถสูง ไม่เหมาะกับโครงการที่มีความเสี่ยงสูง

Iterative Model

SDLC รูปแบบ Iterative Model (โมเดลวนซ้ำ) พัฒนาซอฟต์แวร์เป็นรอบ ๆ โดยแต่ละรอบจะมีการปรับปรุงและเพิ่มฟีเจอร์ เน้นการเรียนรู้และปรับปรุงจากการประเมินผลในแต่ละรอบ เหมาะสำหรับโครงการที่มีความต้องการเปลี่ยนแปลงบ่อย มีข้อดี คือ มีความยืดหยุ่นในการปรับเปลี่ยนความต้องการ

สามารถเรียนรู้และปรับปรุงซอฟต์แวร์ได้อย่างต่อเนื่อง แต่มีข้อจำกัด คือ อาจใช้เวลานานในการพัฒนา ต้องมีการจัดการที่ดีเพื่อควบคุมขอบเขตของโครงการ 

SDLC มีประโยชน์อย่างไร?

SDLC หรือวงจรการพัฒนาระบบซอฟต์แวร์มีประโยชน์มากมายที่ช่วยให้การพัฒนาซอฟต์แวร์เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและประสบความสำเร็จ โดยสามารถสรุปประโยชน์หลัก ๆ ได้ดังนี้:

1. เพิ่มประสิทธิภาพในการพัฒนาซอฟต์แวร์

• SDLC กำหนดขั้นตอนการทำงานที่ชัดเจน ทำให้ทีมพัฒนาสามารถทำงานได้อย่างเป็นระบบและมีประสิทธิภาพ
• การวางแผนในระยะแรกช่วยให้สามารถกำหนดขอบเขตโครงการ จัดสรรทรัพยากร และกำหนดตารางเวลาได้อย่างเหมาะสม
• SDLC ช่วยให้สามารถระบุและจัดการความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในระหว่างการพัฒนา ทำให้สามารถลดผลกระทบของปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้

2. ปรับปรุงคุณภาพของซอฟต์แวร์

• SDLC กำหนดให้มีการทดสอบในทุกขั้นตอนของการพัฒนา ทำให้สามารถตรวจจับและแก้ไขข้อผิดพลาดได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ
• SDLC ช่วยให้สามารถกำหนดมาตรฐานคุณภาพและควบคุมคุณภาพของซอฟต์แวร์ให้เป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด
• กระบวนการ SDLC ที่ดีจะส่งผลให้ซอฟต์แวร์มีความน่าเชื่อถือ มีความผิดพลาดน้อยลง

3. ลดค่าใช้จ่ายและเวลาในการพัฒนาซอฟต์แวร์

• การตรวจจับและแก้ไขข้อผิดพลาดในระยะแรกช่วยลดค่าใช้จ่ายในการแก้ไขข้อผิดพลาดในระยะหลัง
• การวางแผนและการจัดการทรัพยากรที่ดีช่วยลดค่าใช้จ่ายและเวลาในการพัฒนา
• การวางแผนและการจัดการตารางเวลาที่ดีช่วยให้สามารถส่งมอบซอฟต์แวร์ได้ตรงตามกำหนด

4. เพิ่มความพึงพอใจของผู้ใช้

• SDLC ให้ความสำคัญกับการรวบรวมและวิเคราะห์ความต้องการของผู้ใช้ ทำให้ซอฟต์แวร์ที่พัฒนาขึ้นตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ได้อย่างแท้จริง
• SDLC Model บางรูปแบบ เช่น Agile Model เน้นการมีส่วนร่วมของผู้ใช้ในระหว่างการพัฒนา ทำให้ผู้ใช้มีความพึงพอใจกับซอฟต์แวร์ที่พัฒนาขึ้น
• การบำรุงรักษาซอฟต์แวร์หลังการใช้งานช่วยให้สามารถแก้ไขปัญหาและปรับปรุงซอฟต์แวร์ให้ตรงกับความต้องการของผู้ใช้ได้อย่างต่อเนื่อง

5. การสื่อสารและการทำงานร่วมกันที่ดีขึ้น

• SDLC กำหนดให้มีการจัดทำเอกสารในทุกขั้นตอนของการพัฒนา ทำให้ทีมพัฒนาและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียสามารถสื่อสารและทำงานร่วมกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• SDLC ส่งเสริมการทำงานเป็นทีมและการสื่อสารระหว่างสมาชิกในทีม

SDLC วงจรชีวิตซอฟต์แวร์ที่นักพัฒนาต้องรู้

SDLC หรือ Software Development Lifecycle คือ กระบวนการที่เป็นระบบและมีโครงสร้างในการพัฒนาซอฟต์แวร์ ตั้งแต่เริ่มต้นจนถึงสิ้นสุด เพื่อให้การพัฒนาซอฟต์แวร์เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ มีคุณภาพ และตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ โดยการทำงานของ SDLC จะแบ่งออกเป็น 6 ขั้นตอนหลัก ได้แก่ การวางแผน, การออกแบบระบบ, ดำเนินการพัฒนา, การทดสอบ, ติดตั้งใช้จริง และการบำรุงรักษา 

ซึ่ง SDLC Model ที่นิยมใช้มีหลายรูปแบบ เช่น SDLC รูปแบบ V-Shaped Model, Agile Model, Waterfall Model, Spiral Model, Big Bang Model, Rad Model และ Iterative Model ซึ่งแต่ละโมเดลจะมีลักษณะและขั้นตอนการทำงานที่แตกต่างกันไป