ปรากฏการณ์ ชัชชาติ (ตอนแรก)
ปรากฏการณ์ชัชชาติ (ตอนแรก)
ประเทศไทย พ.ศ. 2557 หลังเลือกตั้งครั้งประวัติศาสตร์ กระแส “มีมชัชชาติ รมว.คมนาคมที่แข็งแกร่งที่สุดในปฐพี” ยังแรงต่อเนื่องไม่มีตก
ในวงการไวรัลมีคำพูดคำหนึ่งกล่าวไว้ว่า เราไม่สามารถพยากรณ์ไวรัลได้ล่วงหน้า เพราะไม่มีทางรู้ว่าอะไรจะดัง อะไรจะดับ ตลาดจะชอบอะไร แต่เราสามารถอธิบาย (ตามหลัง) ได้ว่าเพราะเหตุใดไวรัลนั้นจึงดัง
ความสำเร็จของมีมชัชชาติถือว่าเป็นไวรัลระดับ phenomenon ของประวัติศาสตร์อินเทอร์เน็ตไทย และบทความนี้เป็นความ “พยายาม” ในการอธิบายตามหลังว่าทำไมชัชชาติจึงกลายเป็นกระแสของผู้คน
หมายเหตุ: ภาพประกอบบทความทั้งหมดที่ไม่ได้ใส่เครดิตไว้ใต้ภาพ นำมาจาก Facebook ชัชชาติ สิทธิพันธุ์
ภาพลักษณ์ของ ‘รัฐมนตรี’
“รัฐมนตรี” คือเจ้ากระทรวง เป็นตำแหน่งสูงสุดทางการเมืองการปกครองไทยในแต่ละกระทรวง และมีศักดิ์ศรีเป็นรองแค่ “นายกรัฐมนตรี” (คำแปลก็คือ หัวหน้าของรัฐมนตรี) เท่านั้น ในอดีตเราเรียกตำแหน่งเจ้ากระทรวงว่า “เสนาบดี” ซึ่งก็มีความหมายตรงกับคำว่า “เสนาอำมาตย์”
ภาพลักษณ์ของ “เสนาบดี” “เจ้ากระทรวง” “รัฐมนตรี” จึงมักเป็นชายอาวุโส ดูภูมิฐาน น่าเชื่อถือ ถึงแม้บุคลิกของชายเหล่านี้อาจแตกต่างกันไปตามลักษณะเฉพาะบุคคล (เช่น ใส่แว่น หัวล้าน ไว้หนวด ลงพุง) แต่จุดร่วมกันของ “ความเป็นรัฐมนตรี” เมื่อมองจากภาพลักษณ์ภายนอกก็มักคล้ายๆ กันคือ ใส่สูทผูกไท (หรือผ้าไหมไทยที่โดนบังคับใส่มา) แต่งตัวหรูดูมีชาติตระกูล มีคนเดินตามเป็นพรวน นั่งหัวโต๊ะมีข้าราชการนั่งล้อม ฯลฯ ซึ่งเราคุ้นเคยกับภาพลักษณ์ลักษณะนี้ของคนที่ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีหรือข้าราชการระดับสูงมานาน
ภาพแบบข้างล่างนี้จึงดูธรรมดาๆ ไม่มีอะไรพิเศษ ผู้ชายแต่งตัวสุภาพ เป็นรัฐมนตรีนั่งหัวโต๊ะ ข้างหลังมีตราหรือป้ายกระทรวง นั่งสั่งงานข้าราชการ ภาพถ่ายดูราชการเต็มขั้น สีซีดๆ (ข้างล่างนี่ปรับสีเพิ่มแล้วนะครับ)
เครดิตภาพจากเว็บไซต์กระทรวงคมนาคม
ภาพที่คุ้นเคย: รัฐมนตรี นั่งหัวโต๊ะ ฟังข้าราชการรายงาน
ภาพที่คุ้นเคย: รัฐมนตรี นั่งหัวโต๊ะ ข้าราชการรายงาน นักข่าวคอยล้อม ด้านหลังมีป้ายรัฐมนตรีในอดีต เพิ่มความขลัง
ภาพที่คุ้นเคย: รัฐมนตรี ตรวจงาน อธิบายข้อมูลให้นายกรัฐมนตรีฟัง ข้างหลังมีข้าราชการและสต๊าฟเดินตามเป็นพรวน
Redefine ภาพลักษณ์รัฐมนตรี
ปัจจัยสำคัญปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ “ชัชชาติ” กลายเป็นรัฐมนตรีที่ถูกจดจำ ย่อมมาจาก “ภาพลักษณ์” ที่แสดงออกมานั้นมีความขัดแย้ง (contrast) กับภาพลักษณ์ของรัฐมนตรีตามประเพณีอยู่มาก สิ่งที่เราเห็นผ่าน social network จึงเป็นภาพถ่ายของ “ผู้ชายที่ได้ชื่อว่าเป็นรัฐมนตรี” ไปทำท่าอะไรแปลกๆ ชนิดว่าไม่บอกหรือไม่รู้จักมาก่อน คงไม่มีใครเชื่อว่าเป็นภาพของ “รัฐมนตรีไทยที่ควรจะเป็น”
อย่างเช่น
“รัฐมนตรีกับเป็ด”
เราอาจมีโอกาสเห็นรัฐมนตรีไปถ่ายรูปกับเป็ดเพื่อเปิดงานหนองประจักษ์ แต่ภาพที่น่าจะเป็นน่าจะออกมาเป็นรัฐมนตรีอยู่ในเต๊นต์ทำพิธีการกดปุ่มสูบลมเป็ด มีข้าราชการหรือประชาชนนั่งดู (ถูกเกณฑ์มา) สิ่งที่เราเห็นกลับกลายเป็นรัฐมนตรีหุ่นล่ำในชุดวิ่งจ๊อกกิ้ง ถ่ายภาพกับเป็ดแบบตั้งใจโชว์เพื่อนวัยรุ่น
“รัฐมนตรีไหว้พระ”
ภาพเซ็ตนี้เป็นอีกตัวอย่างของ “ความบ้าน” ของรัฐมนตรีชัชชาติ ซึ่งตามปกติแล้วเรามักเห็นรัฐมนตรีนั่งเป็นประธานที่วัด ในงานฝังลูกนิมิตหรือยกช่อฟ้าโบสถ์ มีผู้หลักผู้ใหญ่เข้ามายืนในฉาก แต่พอเป็น #ชัชชาติ สิ่งที่เราเห็นกลับเป็นฉากใส่บาตรแบบบ้านๆ หิ้วถุงพลาสติก ถุงแกง ถอดรองเท้าใส่บาตรกันตามฟุตบาท ซึ่งเป็นซีนที่เราเห็นได้ทั่วไป ทำให้ผู้ชมภาพมีอารมณ์ร่วมในความ “ธรรมดา” ของรัฐมนตรีท่านนี้ (ถ้าเป็นการสร้างภาพก็ต้องถือว่าเก่งมาก)
ความเป็น ‘ชัชชาติ’
นอกจากคุณชัชชาติจะทำลาย “ภาพลักษณ์ของความเป็นรัฐมนตรี” ในแบบเดิมๆ ลงได้แล้ว คุณชัชชาติยังมีคุณลักษณะอีกหลายอย่างที่ทำให้ตัวเขาต่างออกไปจากรัฐมนตรีทั่วไป
เพื่อความสะดวกก็ขออ้างงานเดิมของตัวเอง ปรากฏการณ์ “ชัชชาติ” สร้างภาพหรือทำงานจริง? จาก Siam Intelligence มารีรันนะครับ
ชัชชาติเป็นรัฐมนตรีที่ไม่ได้มาจากภาคการเมือง (แม้จะเป็นสมาชิกพรรคเพื่อไทยก็ตาม) ทำให้ไม่ได้มีวิธีคิดแบบนักการเมืองเลือกตั้ง และไม่จำเป็นต้องสนใจคะแนนเสียง เน้นการทำงานบริหารอย่างเดียว จุดนี้จะคล้ายกับรัฐมนตรีคนนอกในสมัยรัฐบาลทักษิณ 1 ที่ประสบความสำเร็จในแง่การทำงานบริหารเช่นกัน
ชัชชาติมาจากสายวิชาการมาก่อน (เป็นอาจารย์วิศวฯ จุฬาฯ) ทำให้เข้าใจงานภาคทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง การทำงานเชิงวิชาการที่ต้องมีข้อมูลสนับสนุน การทำงานกับระบบราชการ และการนำเสนอเรื่องราวให้เข้าใจง่าย ซึ่งสังเกตจากการนำเสนอแผนงานด้านโครงสร้างพื้นฐาน 2 ล้านล้านของชัชชาติ จะมีเหตุผลทางวิชาการกำกับเสมอ ถึงแม้จะไม่บู๊ดุเดือดแต่ก็ได้ใจคนชั้นกลางที่ต้องการเหตุผลกึ่งวิชาการมาสนับสนุนแนวทางการดำเนินงาน
ชัชชาติไม่ใช่เพิ่งมาทำงานการเมืองเป็นครั้งแรก เขาเคยเป็นผู้ช่วยรัฐมนตรีมาก่อน แล้วจึงได้ขยับเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคมในรัฐบาลยิ่งลักษณ์ 1/1 ซึ่งในตอนนั้นถูกมองว่าเป็นรัฐมนตรีที่โลกลืมด้วยซ้ำ เมื่อได้ขยับมาเป็นรัฐมนตรีว่าการเต็มตัว ทำให้มีประสบการณ์การทำงานกับกระทรวงคมนาคมมาช่วยสนับสนุนการทำงานในฐานะเจ้ากระทรวงด้วย ไม่ใช่ว่าเพิ่งมาเป็นรัฐมนตรีแล้วมีผลงานเข้าตาทันที
บุคคลิกส่วนตัวของชัชชาติเอง ที่เป็นคนไม่ก้าวร้าว ยอมรับความจริง มุ่งเน้นการแก้ปัญหา รู้จักขอโทษประชาชน แต่ในขณะเดียวกันก็ไม่โบ้ยปัญหาไปให้พนักงานระดับล่าง เน้นการให้กำลังใจและแก้ปัญหาที่ตัวระบบหรือกลไกราชการที่ล่าช้า ซึ่งทำให้ชัชชาติได้รับความนิยมทั้งในหมู่ประชาชนทั่วไป และในหมู่พนักงานระดับปฏิบัติงาน
รัฐมนตรีชัชชาติเป็นคนชอบออกกำลังกาย เราจึงเห็นภาพแนวๆ นี้อยู่บ่อยครั้ง และส่งผลให้เกิด “มีมกล้ามเนื้อ” ชัชชาติผู้แข็งแกร่งในที่สุด
ภาพนี้ถ่ายก่อน “ขี่จักรยานไปเลือกตั้ง” นานพอสมควร แต่เป็นการขี่จักรยานไปเปิดงานของ รฟม.
ผลงานของ ‘ชัชชาติ’
ชัชชาติถูกวิจารณ์อยู่บ้างว่ายังไม่ค่อยมีผลงานที่เป็นชิ้นเป็นอันมากนัก (ใครอยากเห็นเขาเป็นนายกคงต้องรออีกสักพักใหญ่ๆ) แต่ก็โชคดีที่ได้มาทำงานในกระทรวงคมนาคม ซึ่งเป็นกระทรวงที่มีปัญหาเรื้อรังมานาน แต่เป็นปัญหาใกล้ตัวที่ทุกคนสัมผัสได้ เมื่อชัชชาติลงมา “คลุกกับปัญหา” อย่างน้อยๆ ก็ลงพื้นที่ทันทีเมื่อเกิดปัญหา ลุยงานเอง เข้าถึงคนทำงานจริงเอง ทำให้สไตล์การทำงานแบบ “ถึงลูกถึงคน” ได้รับการตอบรับจากประชาชนอย่างมาก (อารมณ์เดียวกับสรยุทธลุยช่วยน้ำท่วม ก็ได้เสียงตอบรับดีเช่นกัน)
อ้างงานเก่าอีกเหมือนเคย
"ในแง่ของตัวปัญหาเอง ปัญหาด้านการคมนาคม ถือเป็นที่ประชาชนทุกคนสัมผัสโดยตรงอยู่แล้วไม่ว่าจะทางไหน (รถติด การขนส่งสาธารณะไม่มีประสิทธิภาพ สภาพผิวจราจร-ฟุตบาทไม่เหมาะกับการเดินทาง) ดังนั้นไม่ว่าชัชชาติลงไปแตะเรื่องไหน ก็จะมีกลุ่มคนที่รู้สึก “อิน” มีความรู้สึกร่วมกับปัญหาที่รัฐมนตรีลงไปสัมผัสด้วยตัวเองเสมอ
ปัญหาด้านการคมนาคมไทย เป็นปัญหาที่เรื้อรังและถูกเพิกเฉยมานาน เช่น ปัญหาความล่าช้า-การให้บริการของ รฟท., ปัญหาหนี้สะสม-การให้บริการของ ขมสก., ความไม่มีประสิทธิภาพของแอรพอร์ตเรลลิงก์, ปัญหาแท็กซี่ไม่รับผู้โดยสาร ฯลฯ ทำให้คนจำนวนมากรู้สึกว่าการลงมาลุยปัญหาของชัชชาติเป็น “ความหวัง” จากเดิมที่ต้องเอาตัวรอดกันเองมานาน ในแง่การตลาดถือเป็นการนำเสนอ “อุปทาน” ชั้นดีในภาวะตลาดที่มี “อุปสงค์” โหยหาสินค้ามานาน
การลงมาลุยปัญหาของชัชชาติ มีลักษณะคล้ายกับกรณีอดีตนายกฯ ทักษิณ ติดป้ายกระตุ้นเรื่องรถติด สมัยที่เริ่มเข้าสู่วงการการเมืองใหม่ๆ แต่ระยะยาวต้องดูเปรียบเทียบว่าชัชชาติที่มีอำนาจในมือในฐานะรัฐมนตรีจะแก้ไขได้แค่ไหน (ซึ่งทักษิณในตอนนั้นแค่ติดป้าย แต่ไม่ได้ลงมาแก้ปัญหาจริงจัง) ซึ่งชัชชาติก็ออกตัวหลายครั้งว่าว่าจะพยายามทำงานโดยไม่ยึดติดกับความเป็นรัฐมนตรีเพียงคนเดียว และพยายามสร้างระบบที่เดินหน้าไปได้
ใช้การสื่อสารสองทาง นอกจากใช้ Facebook เล่าความคืบหน้าของการลงไปสัมผัสปัญหาแล้ว ยังรับฟังเสียงของประชาชนว่าปัญหาอะไรที่ควรรีบแก้ไข เช่น รถเมล์สายใดมีปัญหามากที่สุด หรือ ปัญหาสายด่วน 1584 ที่ไม่สามารถติดตามปัญหาได้อย่างที่โฆษณา ซึ่งหลังจากนั้นชัชชาติก็แสดงให้เห็นว่าไม่ได้เพิกเฉยต่อความเห็นเหล่านี้ และลงพื้นที่สัมผัสปัญหาเอง ทั้งการขึ้นรถเมล์สาย 8 ที่มีปัญหามากที่สุด หรือเยี่ยมชมสำนักงานของสายด่วน 1584 เพื่อรับทราบข้อมูลของผู้ปฏิบัติงานทันที
ในอดีตเราเคยเห็นรัฐมนตรีนั่งรถเมล์กันอยู่บ้าง แต่ถึงขนาดนั่งสาย 8 หรือนั่งรถไฟชั้น 3 บ่อยๆ คงมีไม่เยอะนัก
ภาพนี้เป็นอีกตัวอย่างของ “รัฐมนตรีนั่งรถไฟชั้น 3″ แถมช่วงที่ผ่านมาดันมีปัญหารถไฟตกรางพอดี ภาพลักษณ์เลยยิ่งโดดเด่น
โอกาสที่เราจะได้เห็น “รัฐมนตรีนั่งคุยกับคนบนรถไฟ” แล้วเอาเรื่องของคนนั้นมาโพสต์ Facebook คงเป็นไปได้ยาก แต่ก็เป็นไปแล้ว
ด้วยปัจจัยทั้งหมดทั้งปวงนี้ ไม่ว่าจะเป็นตัวของชัชชาติเองที่ดูบ้านๆ ลุยๆ, งานที่กระทรวงคมนาคมที่ใกล้ตัวและเป็นปัญหาเรื้อรัง, ภาพลักษณ์ที่ดูเข้าถึงง่ายและเป็นมิตร (พี่แกยิ้มตลอด) เมื่อผนวกกับการใช้งาน social network ที่โดดเด่น ฉับไว รับฟังความคิดเห็นของแฟนเพจ มีการสำรวจข้อมูลและตอบกลับตลอดเวลา ทำให้ชัชชาติกลายเป็นรัฐมนตรีขวัญใจประชาชนมากที่สุดคนหนึ่งในยุคสมัยนี้
ภาพชัชชาติในหน้าผู้บริหารกระทรวงคมนาคม รูปที่ควรเก๊กที่สุด พี่แกยังยิ้ม!!!
ที่มา : http://faceblog.in.th/2014/02/chadchart-meme-explained/
ชัชชาติ, ปรากฏการณ์ชัชชาติ, รมว.คมนาคม, กระแสชัชชาติ, มีมชัชชาติ, ชัชชาติ สิทธิพันธุ์, รัฐมนตรี, รัฐมนตรีกระทรวงคมนาคม, กระทรวงคมนาคม, ชัชชาติ, ปรากฏการณ์ชัชชาติ, รมว.คมนาคม, กระแสชัชชาติ, มีมชัชชาติ, ชัชชาติ สิทธิพันธุ์, รัฐมนตรี, รัฐมนตรีกระทรวงคมนาคม, กระทรวงคมนาคม, ชัชชาติ, ปรากฏการณ์ชัชชาติ, รมว.คมนาคม, กระแสชัชชาติ, มีมชัชชาติ, ชัชชาติ สิทธิพันธุ์, รัฐมนตรี, รัฐมนตรีกระทรวงคมนาคม, กระทรวงคมนาคม
ชัชชาติ, ปรากฏการณ์ชัชชาติ, รมว.คมนาคม, กระแสชัชชาติ, มีมชัชชาติ, ชัชชาติ สิทธิพันธุ์, รัฐมนตรี, รัฐมนตรีกระทรวงคมนาคม, กระทรวงคมนาคม, ชัชชาติ, ปรากฏการณ์ชัชชาติ, รมว.คมนาคม, กระแสชัชชาติ, มีมชัชชาติ, ชัชชาติ สิทธิพันธุ์, รัฐมนตรี, รัฐมนตรีกระทรวงคมนาคม, กระทรวงคมนาคม, ชัชชาติ, ปรากฏการณ์ชัชชาติ, รมว.คมนาคม, กระแสชัชชาติ, มีมชัชชาติ, ชัชชาติ สิทธิพันธุ์, รัฐมนตรี, รัฐมนตรีกระทรวงคมนาคม, กระทรวงคมนาคม
บทความที่เกี่ยวข้อง
เบญจเพส หรือ วัยเบญจเพส เลขอายุที่ทุกคนเกรง 24 25 26 รู้แล้วป้องกัน ดีกว่าแก้ไขตอนที่เกิด ... อ่านต่อ
ตัวเลขเสริมบุคลิกภาพ เสริมเสน่ห์ให้ผู้หญิง ... อ่านต่อ
ตัวเลข 359 นักพัฒนาต่อยอดธุรกิจ ... อ่านต่อ
ดูดวง / ฮวงจุ้ย
ทายนิสัย จากลายมือการเขียนตัวเลข ... BY : หมอเมท ... อ่านต่อ
คาถาทวงหนี้ คาถาอีกาวิดน้ำ ใช้สำหรับคนยืมเงินแล้วไม่คืนหรือของหาย ... อ่านต่อ
ตากระตุก ตาเขม่น ลางสังหรณ์ที่บ่งบอกเรื่องราวอะไร? ... อ่านต่อ
