เหตุใดจึงห้ามเหยียบธรณีประตู?

          เคยได้ยินคนโบราณบอกว่า เวลาเข้าวัด เข้าโบสถ์หรือเข้าบ้าน ห้ามเหยียบธรณีประตู ทำไมจึงห้ามเช่นนั้น

          คนสมัยก่อนห้ามมิให้เหยียบธรณีประตู เพราะที่ธรณีประตูนั้นเป็นที่สถิตของพระภูมิประตู (พระภูมิมีอยู่ ๙ องค์ เช่น พระภูมิบ้านเรือน พระภูมิประตูและหัวกระได พระภูมินา เป็นต้น)  การเหยียบธรณีประตูจึงเท่ากับเป็นการลบหลู่พระภูมิประตูนั่นเอง (ในบางท้องถิ่นเชื่อว่าธรณีประตูมี “ผีธรณี” รักษาอยู่ เข้าใจว่าน่าจะมีความหมายเดียวกันกับพระภูมิประตู)

          ใน “สี่แผ่นดิน” อมตนิยายของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช ก็กล่าวถึงความเชื่อเรื่องนี้ไว้ในตอนที่แม่พาพลอยเข้าวังเป็นครั้งแรกว่า ที่ประตูวังชั้นในมีหญิงแก่บ้างสาวบ้าง เรียกว่า โขลน ทำหน้าที่เฝ้าประตูวัง ใครที่ก้าวข้ามไม่พ้นเผลอเหยียบธรณีประตูจะต้องถูกตีหรือต้องกราบขอขมาธรณีประตูนั้น ม.ร.ว. คึกฤทธิ์บรรยายธรณีประตูที่ประตูวังชั้นในไว้ว่า “ธรณีประตูนั้นทำด้วยไม้เหลี่ยมค่อนข้างใหญ่... มีรอยคนมาปิดทองไว้บ้างเป็นระยะ ๆ และใกล้ ๆ ขอบประตูนั้นก็มีธูปปักอยู่ที่ริมขอบประตู” นี่แสดงว่าเรื่องธรณีประตูเป็นความเชื่อที่ฝังแน่นอยู่ในหมู่คนไทยมาช้านาน

          ใช่แต่คนไทยเท่านั้น ชาวโรมันก็เชื่อว่า ที่ตรงธรณีประตูเรือนทุกเรือนมีผีหรือเทวดาผู้ชายเฝ้าอยู่ ชื่อว่า เยนุส (Janus)

 “ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม / สำนักพิมพ์สารคดี”